Απογαλακτισμός : εισαγωγή στερεών τροφών

Ο απογαλακτισμός είναι η διαδικασία κατά την οποία σταματά ο θηλασμός. Το πέρασμα από τον θηλασμό στο μπιμπερό και στις στερεές τροφές είναι μια νέα φάση στη σχέση μητέρας και παιδιού, ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά.

Ξεκινάει με το πρώτο μπουκάλι φαγητού και τελειώνει με την τελευταία τροφή μητρικού γάλακτος. Πότε και πώς εισάγονται τα στερεά τρόφιμα είναι ζωτικής σημασίας για την καθιέρωση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και τον περιορισμό της ιδιότροπης διατροφής.

Αυτό το άρθρο παρέχει επιτυχείς συμβουλές για το απογαλακτισμό, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων που είναι καλό  να επιλέγουμε και να αποφεύγουμε, του σωστού χρονοδιαγράμματος και των πιθανών ανησυχιών.

Ποια είναι  η κατάλληλη στιγμή για εισαγωγή στερεών τροφών;

Οι περισσότεροι ειδικοί υγείας συστήνουν τα μωρά να αρχίζουν να καταναλώνουν στερεά τρόφιμα σε ηλικία περίπου 6 μηνών.

Έξι μήνες συνιστάται συχνά διότι τα μωρά, σε αυτή την ηλικία, αρχίζουν να χρειάζονται επιπλέον θρεπτικά συστατικά που δεν υπάρχουν στο γάλα, όπως ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος. Μικρές ποσότητες στερεών τροφίμων μπορούν να παρέχουβ αυτά τα θρεπτικά συστατικά.

Οι ειδικοί προτείνουν επίσης την αναζήτηση σημείων ότι ένα μωρό είναι αναπτυξιακά έτοιμο για στερεά τροφή. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Να κάθεται καλά( με υποστήριξη)
• Να μπορεί να στηρίζει το κεφάλι του
• Να μπορεί να κρατήσει φαγητό στο στόμα του και να είναι πρόθυμο να μασήσει
• Να μπορεί να πάρει τα τρόφιμα και να τα βάλει στο στόμα του
• Να δείχνει ενδιαφέρον στις ώρες του γεύματος

Είναι σπάνιο τα μωρά να είναι έτοιμα για στερεά τροφή πριν από τους 6 μήνες. Αν νομίζετε ότι το μωρό σας παρουσιάζει ενδείξεις ότι είναι έτοιμο για στερεά αλλά δεν είναι ακόμα 6 μηνών, μιλήστε με τον παιδίατρό σας για συμβουλές.

Τρόποι προσέγγισης  απογαλακτισμού του μωρού

Ο απογαλακτισμός χωρίζεται συνήθως σε δύο κύριες προσεγγίσεις: παραδοσιακές και οδηγούμενες από το μωρό. Δεν υπάρχει κανένας σωστός τρόπος για να ξεκινήσετε το μωρό σας με στερεά.

Αυτό σημαίνει ότι γνωρίζοντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε προσέγγισης μπορεί να σας βοηθήσει να πάρετε την καλύτερη απόφαση για εσάς και το μωρό σας.

Μπορείτε επίσης να αναμίξετε αυτές τις μεθόδους για να προσδιορίσετε τι είναι περισσότερο κατάλληλο για εσάς.

Απογαλακτισμός οδηγούμενος από το μωρό

Σε αυτή τη μέθοδο, τα μωρά ενθαρρύνονται να αυτοτροφοδοτούνται από την αρχή. Μπορείτε να εισαγάγετε τα στερεά τρόφιμα σε πολύ μικρές μπουκίτσες ως finger food και να επιτρέψετε στο παιδί σας να διερευνήσει τη στερεά τροφή με το δικό του ρυθμό.

Πλεονεκτήματα:

• Ενθαρρύνει την ανεξάρτητη κατανάλωση νωρίτερα.
• Τα μωρά είναι πιο πιθανό να αποφασίσουν πότε είναι πλήρη και λιγότερο πιθανό να είναι υπέρβαρα μακροπρόθεσμα.
• Μειώνει την ανάγκη για ξεχωριστό μαγείρεμα, καθώς τα οικογενειακά γεύματα είναι συνήθως κατάλληλα.
• Ολόκληρη η οικογένειά μπορεί να φάει μαζί.

Μειονεκτήματα:

• Αυξάνει τις ανησυχίες γύρω από τη τάση προς έμετο(αναγούλα) και το πνιγμό. Ωστόσο, εάν προσφέρονται κατάλληλα τρόφιμα, ο κίνδυνος πνιγμού του μωρού σας δεν πρέπει να είναι υψηλότερος από ότι σε μια παραδοσιακή προσέγγιση.
• Είναι δύσκολο να γνωρίζετε πόση τροφή τρώει το μωρό σας
• Μπορεί να είναι ακατάστατο.
• Μπορεί να είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν οι τροφικές αλλεργίες, καθώς πολλές τροφές συχνά εισάγονται ταυτόχρονα.

Παραδοσιακός απογαλακτισμός

Με αυτή την προσέγγιση, τρέφετε το μωρό σας εσείς και σιγά-σιγά το εισάγετε σε πιο στερεά τρόφιμα. Θα ξεκινήσετε με απαλούς πουρέδες  πριν μετακινηθείτε σε κομματάκια και ψιλοκομμένες τροφές.

Πλεονεκτήματα:

• Είναι πιο εύκολο να δείτε πόσο έφαγε το μωρό σας.
• Είναι λιγότερο ακατάστατη προσέγγιση

Μειονεκτήματα:

• Η λήψη ξεχωριστών γευμάτων και η κατανάλωση του μωρού σας μπορεί να είναι χρονοβόρα.
• Μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος υπερτροφίας, καθώς μπορεί να δυσκολευτείτε να αναγνωρίσετε την πληρότητα του μωρού σας.
• Εάν τα μωρά συνηθίσουν στις μαλακές υφές όπως τον  πουρέ, ίσως είναι δύσκολο να μεταβείτε σε άλλες υφές.

Πρώτες γεύσεις

Οι πρώτες γεύσεις είναι σημαντικές για την ανάπτυξη καλών διατροφικών συνηθειών και για την έκθεση του βρέφους σας σε μια μεγάλη γκάμα γεύσεων.

Όταν εισάγετε νέα τρόφιμα, θυμηθείτε ότι η ποσότητα που καταναλώνεται είναι λιγότερο σημαντική από τον αριθμό των δοκιμασμένων τροφίμων. Στα αρχικά στάδια του απογαλακτισμού, το μωρό σας θα πάρει ακόμα το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής του από το μητρικό γάλα ή τη φόρμουλα.

Προσπαθήστε να κάνετε μια θετική εμπειρία για το μωρό σας επιτρέποντάς του να παίξει, να αγγίξει και να δοκιμάσει νέα τρόφιμα.

Περίπου μια ώρα μετά την τροφή γάλακτος και όταν το μωρό σας δεν είναι πολύ κουρασμένο είναι συχνά ένας καλός χρόνος για να δοκιμάσετε το φαγητό. Η ανάμειξη τροφίμων με λίγο γάλα ή συμπλήρωμα γάλακτος μπορεί να βελτιώσει την αποδοχή.

Τα κατάλληλα πρώτα τρόφιμα περιλαμβάνουν:

Μαλακά μαγειρεμένα λαχανικά: Μπρόκολα, καρότο, πατάτα, γλυκοπατάτα, κολοκυθάκια, κολοκύθα, μπιζέλια – σε υφή πουρέ είτε σε κομματάκια.

Μαλακά φρούτα: Μπανάνα, μάνγκο, βατόμουρα, σμέουρα, αβοκάντο, αχλάδι ή μήλο, δαμάσκηνα, ροδάκινα – πουρέ είτε ως finger food.

Δημητριακά: Όρυζα, ρύζι, quinoa, κεχρί – μαγειρεμένα, πολτοποιημένα ή σε κατάλληλη υφή και αναμειγμένα με μικρή ποσότητα μητρικού γάλακτος ή συμπλήρωμα γάλακτος.

Ξεκινήστε με μερικές κουταλιές ή με δυο τσιμπήματα μία φορά την ημέρα για περίπου μια εβδομάδα για να υπολογίσετε αν το μωρό σας θέλει περισσότερο ή λιγότερο.

Νέα τρόφιμα μπορούν να εισαχθούν κάθε τρίτη μέρα , και αφού τα εισάγετε μπορείτε επίσης να συνδυάσετε τα τρόφιμα. Για παράδειγμα, δοκιμάστε να ανακατεύετε δημητριακά με αχλάδι – ή μπανάνα με αβοκάντο.

Δημιουργία στερεών

Αφότου μωρό σας ξεπεράσει την ηλικία των 6 μηνών και τρώει τακτικά στερεά φαγητά, μπορείτε να προσφέρετε μια ευρύτερη ποικιλία για να χτίσετε σιγά ένα πρόγραμμα μέχρι και  τρία γεύματα ανά ημέρα.

Σιγουρευτείτε ότι προσφέρετε διαφορετικές υφές και προσέξτε για σημάδια ότι το μωρό σας είναι χορτάτο.

Μπορείτε να αρχίσετε να συμπεριλαμβάνετε:

• Κρέας, πουλερικά και ψάρια: Βεβαιωθείτε ότι είναι απαλά και εύκολα να τα διαχειριστείτε. Αφαιρέστε προσεκτικά τα οστά.
• Πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα: Το απλό γιαούρτι και το τυρί είναι καλές επιλογές.
• Κόκκοι και δημητριακά που περιέχουν γλουτένη: Οι επιλογές περιλαμβάνουν ζυμαρικά, κουσκούς και κριθάρι.
• Όσπρια:  φασόλια, φακές, μπιζέλια και ρεβίθια.
• Ξηροί καρποί και σπόροι: Βεβαιωθείτε ότι είναι λεπτώς αλεσμένοι. Τα ολόκληρα καρύδια δεν πρέπει να προσφέρονται σε παιδιά κάτω των 5 ετών. Παρακολουθήστε προσεκτικά εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών σε ξηρούς καρπούς.

Σε περίπου 7-9 μήνες, πολλά μωρά μπορούν να διαχειριστούν τρία μικρά γεύματα κάθε μέρα. Προσπαθήστε να συμπεριλάβετε μια πηγή πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λίπους σε κάθε γεύμα.

Σε περίπου 9-11 μήνες εάν όχι νωρίτερα, πολλά μωρά μπορούν να διαχειριστούν οικογενειακά γεύματα κομμένα σε μικρά τσιμπήματα. Θα πρέπει επίσης να προσφέρονται σκληρότερες τροφές για τα δάχτυλα, όπως κολοκυθάκια, μήλα, καρότο και ψωμί.

Μέχρι αυτή την ηλικία, τα περισσότερα μωρά μπορούν να διαχειριστούν τρία γεύματα καθημερινά και πιθανώς ένα επιδόρπιο, όπως απλό γιαούρτι και / ή φρούτα.

Σε ηλικία 1 έτους, τα περισσότερα μωρά μπορούν να τρώνε ό, τι καταναλώνει η υπόλοιπη οικογένεια και να γευματίζει τα οικογενειακά γεύματα. Σε αυτό το στάδιο, πολλά μωρά μπορούν να καταναλώσουν τρία μικρά γεύματα συν 2-3 σνακ ημερησίως.

Θυμηθείτε ότι κάθε μωρό είναι διαφορετικό – το μωρό σας μπορεί να τρώει περισσότερο ή λιγότερο ανάλογα με τις δικές του ανάγκες.

Τρόφιμα προς αποφυγή

Παρόλο που είναι σημαντικό το μωρό σας να τρώει μεγάλη ποικιλία τροφών, υπάρχουν κάποια τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται, συμπεριλαμβανομένων των:

• Μέλι: Μην δίνετε ποτέ μέλι σε βρέφη ηλικίας κάτω των 12 μηνών, λόγω του κινδύνου εμφάνισης αλλαντίασης, μιας σοβαρής δηλητηρίασης τροφής.
• Αυγά μη κατεργασμένα: Αυτά μπορεί να περιέχουν βακτηρίδια Salmonella, τα οποία μπορούν να κάνουν το μωρό σας άρρωστο.
• Μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα: Η παστερίωση σκοτώνει βακτήρια σε γαλακτοκομικά προϊόντα που μπορεί να προκαλέσουν μόλυνση.
• Ζάχαρη, αλμυρά ή εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα ή ποτά: Αυτά συνήθως παρέχουν πολύ λίγες θρεπτικές ουσίες. Η ζάχαρη μπορεί να βλάψει τα δόντια και τα νεφρά των μωρών δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν υπερβολικό άλας. Αποφύγετε να προσθέτετε αλάτι στα οικογενειακά γεύματα.
• Ολόκληρα καρύδια: Μην δίνετε σε μωρά και παιδιά κάτω των 5 ετών λόγω πνιγμού. Συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας πριν εισαγάγετε προϊόντα με καρύδια εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών από ξηρούς καρπούς ή αν το παιδί σας έχει άλλες αλλεργίες.
• Προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά: Τα μωρά χρειάζονται αναλογικά περισσότερο λίπος στη διατροφή τους από τους ενήλικες.
• Αγελαδινό γάλα: Μπορείτε να προσθέσετε αγελαδινό γάλα σε μικρές ποσότητες στα τρόφιμα. Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται ως κύριο ρόφημα ή να χορηγείται σε μεγάλες ποσότητες, καθώς δεν παρέχει αρκετό σίδηρο ή θρεπτικά συστατικά για το μωρό σας.

Συμβουλές για επιτυχή απογαλακτισμό

Ορισμένες πρακτικές μπορούν να διευκολύνουν τη διαδικασία απογαλακτισμού. Ακολουθούν μερικές συμβουλές:

• Τα μωρά προτιμούν φυσικά γλυκύτερες γεύσεις. Επομένως, προσπαθήστε να προσφέρετε λαχανικά πριν από τα φρούτα για να περιορίσετε τις πιθανότητες το μωρό σας να απορρίψει τα λαχανικά.
• Προσφέρετε άφθονη ποικιλία. Προσπαθήστε να αποφύγετε να επαναφέρετε τα ίδια τρόφιμα. Εάν το μωρό σας δεν συμπαθεί ορισμένα τρόφιμα, συνεχίστε να τα εισάγετε ανά διαστήματα και δοκιμάστε να ανακατεύετε το φαγητό με είδη που του αρέσουν μέχρι το παιδί σας να εξοικειωθεί.
• Μην αναγκάζετε το μωρό σας να τρώει περισσότερο από ό, τι θέλει, καθώς συνήθως σταματούν όταν έχουν λάβει αρκετή ποσότητα.
• Κάντε γεύματα χαλαρή και αφήστε το μωρό σας να κάνει ένα χάος. Αυτό ενθαρρύνει τα μωρά να πειραματιστούν περισσότερο με τα τρόφιμα και να δημιουργήσουν μια θετική σχέση με το φαγητό.
• Προσπαθήστε να συμπεριλάβετε το μωρό σας στα οικογενειακά γεύματα. Τα μωρά είναι πιο πιθανό να τρώνε τρόφιμα που βλέπουν τους άλλους γύρω τους να τρώνε.

Δυνητικοί κίνδυνοι

Παρόλο που ο απογαλακτισμός πρέπει να είναι διασκεδαστικός και ελκυστικός, υπάρχουν μερικοί κίνδυνοι που πρέπει να γνωρίζετε.

1. Τροφικές αλλεργίες

Αν και μια ποικίλη διατροφή είναι σημαντική, υπάρχει πιθανότητα το μωρό σας να είναι αλλεργικό σε ορισμένα τρόφιμα. Ο κίνδυνος είναι πολύ μεγαλύτερος αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό τροφικών αλλεργιών ή εάν το παιδί σας έχει έκζεμα.

Παρά την κοινή πεποίθηση, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η καθυστέρηση στην εισαγωγή ορισμένων τροφίμων μετά από ηλικία 6 μηνών θα αποτρέψει τις αλλεργίες . Στην πραγματικότητα, αρκετές μελέτες παρατήρησης διαπίστωσαν ότι η εισαγωγή μιας ποικιλίας τροφίμων νωρίτερα από 6 μήνες μπορεί να εμποδίσει τις τροφικές αλλεργίες – ειδικά σε παιδιά υψηλού κινδύνου.

Εάν έχετε κάποιες ανησυχίες σχετικά με τις τροφικές αλλεργίες, φροντίστε να μιλήσετε με τον παιδίατρό σας.

2. Πνιγμός

Ο πνιγμός είναι μια σημαντική ανησυχία όταν εισάγετε τα στερεά τρόφιμα.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι το αναγούλιασμα είναι ένα εντελώς φυσιολογικό μέρος της μάθησης για φαγητό. Λειτουργεί ως αντανακλαστικό ασφαλείας για την αποφυγή πνιγμού των μωρών. Είναι σημαντικό να μην πανικοβληθείτε ή να αισθανθείτε πολύ ανήσυχος όταν ένα μωρό αναγουλιάζει.

Ωστόσο, ο πνιγμός είναι πολύ πιο σοβαρός.  Τα σημάδια περιλαμβάνουν το μπλε χρώμα, τη σιωπή και την ανικανότητα να δημιουργηθεί θόρυβος. Το μωρό σας μπορεί επίσης να ξεκινήσει να βήχει ή – σε σοβαρές περιπτώσεις – να χάσει τη συνείδηση.

Ακολουθούν ορισμένες χρήσιμες συμβουλές για τη μείωση του κινδύνου πνιγμού:

• Καθίστε το μωρό σας όρθιο ενώ τρώτε.
• Μην αφήνετε ποτέ το μωρό σας χωρίς επιτήρηση ενώ τρώτε.
• Αποφύγετε τρόφιμα υψηλού κινδύνου, όπως ολόκληρα καρύδια, σταφύλια, ποπ κορν, βατόμουρα και κρέας και ψάρια που θα μπορούσαν να περιέχουν οστά.
• Μην δίνετε μεγάλες ποσότητες φαγητού ταυτόχρονα.

Συνολικά, ο απογαλακτισμός είναι μια ζωτικής σημασίας διαδικασία στην οποία το μωρό σας μεταβαίνει από το μητρικό γάλα ή τη φόρμουλα στα τρόφιμα.

Είτε επιλέγετε τον οδηγούμενο από το μωρό ή παραδοσιακό απογαλακτισμό, είτε ένα συνδυασμό και των δύο, θα πρέπει να αρχίσετε να δίνετε στο μωρό σας μαλακά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά  περίπου στους 6 μήνες. Στη συνέχεια, μπορείτε να προχωρήσετε σε άλλα τρόφιμα. Λάβετε υπόψη σας ότι θα θέλετε να αποφύγετε ορισμένα τρόφιμα και να προσέχετε για αλλεργίες και πνιγμούς.

Για να βελτιώσετε τις πιθανότητες επιτυχούς απογαλακτισμού, να κάνετε τις γεύσεις χαλαρές και ευχάριστες, επιτρέψτε στο μωρό σας να κάνει μπερδέματα και να το συμπεριλαμβάνετε  στις οικογενειακές γεύσεις όσο το δυνατόν περισσότερο.